تاریخچه پرواز و سوانح هوایی در استان کهگیلویه و بویراحمد

خبردنا-سید ابوالحسن حسینی نیک: از زمانی که ایران نخستین تأسیسات هوانوردی خود را گشود، سانحه‌های متعدی گاه ناگاه گریبانگیر این صنعت گردیده، و امروزه این صنعت در ایران یکی از بالاترین میزان وقوع حوادث را در جهان داراست. از دلایل ارائه شده برای تحلیل میزان بسیار بالای تعداد سوانح هوایی در ایران می‌توان تحریم‌های اقتصادی غرب علیه ایران، استاندارد خلبانان و کنترل کیفی آنان، ضعف در عمل به معیارهای ایمنی هواپیماها، و سو مدیریت و برنامه‌ریزی نادرست دانست.

بر اساس آمار شبکه ایمنی هوانوردی ایران، یک هزار و ۵۳۰ سانحه هوایی در میان هواپیماهای ایران رخ داده‌ است که بین پنجاه تا هفتاد سانحه آن مرگبار بوده‌اند. ۴۰ حادثه هوایی از سال ۱۹۴۴ میلادی تا انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ ثبت شده‌است. اولین حادثه هوایی پس از انقلاب در یکم تیر سال ۱۳۵۹ (۲۱ ژوئن ۱۹۸۰) رخ داده‌است.

سقوط هواپیمای ایرباس آ-۳۰۰ در پرواز شماره ۶۵۵ ایران ایر، به‌وسیله ناو جنگی وینسنس آمریکا در خلیج فارس هشتمین حادثه هواپیمائی در دنیا از لحاظ تعداد مسافرین کشته شده می‌باشد که تمام ۲۹۰ سرنشین آن کشته شدند. سقوط هواپیمای نظامی در کرمان با ۲۷۶ کشته بزرگترین سانحه هوایی جهان بین سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۴ میلادی بوده‌است. طبق اطلاعات شبکه ایمنی هوانوردی، از پیروزی انقلاب تا سال 1388، ۱۷۲۰ نفر بر اثر سانحه‌های هوایی در کشور ایران جان خود را از دست داده‌اند.

بر این اساس، حادثه جانگداز سقوط هواپیمای 3704 آسمان از تهران به یاسوج نگارنده را بر آن داشت تا بعد از فروکش کردن احساسات پاک و به حق مردم استان به واکاوی وآسیب شناسی چنین اتفاق هولناک و جانسوزی پرداخته شود. از این رو، در بخش اول به "سابقه پرواز و سوانح دراستان"،  در بخش دوم به"تاریخچه تاسیس فرودگاه در استان " (از سال 1330 تا 1380) و  در بخش سوم به"مشکلات فنی و اجرایی فرودگاه های استان بر اساس استانداردهای بین المللی و ملی" (طبق کنوانسیون شیکاگو) همراه با "پیشنهاد و راهکار" مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

گاه شماری پرواز هواپیما بر فراز آسمان استان تا سال 1357

چه از زمانی که بخش های از استان کهگیلویه و بویراحمد جز دو استان فارس وخوزستان محسوب می شد و چه بعد از آن که به عنوان یک استان مستقل در نقشه سیاسی کشور مشخص شد ( یا قبل از تاسیس دو فرودگاه گچساران و یاسوج) مردم استان با توجه به وقایعی که در گذشته این منطقه رخداده برای چندین بار هواپیما، هلی کوپتر و جنگده در حین پخش اعلامیه یا بمباران در آسمان جغرافیای خود روئیت کردند که عبارتند از:

1. کشف نفت در مناطق جنوب کشور1287شمسی (مسجد سلیمان)

2. سرکوب قیام عشایر جنوب توسط جنگنده های انگلیس در جنگ جهانی اول 1294-1293

3. مطالعه منطقه نفت خیز گچساران در فاصله سال‌های ۱۳۰۲ و ۱۳۰۳ ه.ش، توسط کنسرسیوم دارسی

4. جنگ تامرادی 1309 و به دنبال آن پخش اعلامیه توسط هواپیما در دوران پهلوی اول (رضا شاه)

5. اعزام هواپیما جهت سرکوب عشایر کهگیلویه توسط مصباح فاطمی 1326

6. سفر پرفسور حسابی به عنوان وزیر آموزش پرورش وقت دولت دکتر مصدق به یاسوج و فرود هواپیمای تک ملخی آن در کنار رودخانه بشار یا چم چیت (اراضی روستای اکبرآباد) در روز 21 اردیبهشت ماه سال 1331

7. غائله گجستان 1342 و به دنبال آن بمباران هوائی مناطق گرمسیر و سردسیر طایفه جلیل، مناطق مربوط به انصاری ها، دشتی، میدجان، سپیدار، طایفه آقائی های بابکان، لوداب، تنگ پیرزال، گل بابکان چرام، مناطق سادات امام زاده علی (ع) و... که بیشترین بمباران و به دنبال آن تلفات جانی و مالی در مناطق جلیل، انصاری ها و سپیدار یاسوج رخ داد به گونه ای که یک خانواده شش نفری در این بمباران های هوائی کشته شدند. همچنین در روستای "پهوون شهرستان رستم" یک خلبان بر اثر برخورد پرک هواپیما به سرش کشته شد.

8. سفر تیمسار همت، سرهنگ حریری و سرهنگ ناظم با هواپیما از شیراز به یاسوج و به دنبال آن دستگیری ناصرخان طاهری بویراحمدی و انتقال آن به شیراز در تیرماه سال1342.

پس می توان گفت بعد از غائله گجستان 42-1341 هواپیما برای مردم استان (به خصوص قسمت سردسیر) چه از نوع نظامی و چه غیره نظامی عمومیت پیدا کرد.

سابقه سوانح هوایی در استان کهگیلویه و بویراحمد

 همانگونه که در مقدمه مقاله اجمالا به تاریخچه سوانح هوایی کشور ایران چه قبل وچه بعد از انقلاب پرداخته شد، نگارنده در این قسمت از نگارش خود هم تاریخچه سوانح هواپیمایی(نظامی و غیر نظامی) استان کهگیلویه و بویراحمد را مورد بررسی قرار داده که عبارتند از:

1. سقوط هلی کوپتر در ارتفاعات کوه "خامی" (اشکفت شاه – بردخان) حوالی سال های 1351-1350 که لاشه های این هلی کوپتر را به وسیله یک هلی کوپتر دیگر به فرودگاه شرکت نفت گچساران انتقال دادند. مردم محلی این منطقه (روستاهای سادات شازینعلی، کلگه امیرشیخی، نارک، برمامیون، آهوروک و آبکنارو ) از    کابل های آن هلی کوپتر تا سال های اخیر به عنوان رخت آویز داخل منازل خود استفاده می¬کردند.

2. سقوط هلی کوپتر غلامرضا پهلوی در منطقه دشت روم بویراحمد درسال 1353 که تلفات جانی نداشت و پزشک معالج آن دکتر عطاا... صالحی تلچگاه اولین پزشک استان بود.

3. سقوط هلیکوپتر شرکت نفت در سال 1356 در ارتفاعات کوه "الورز" ( به زبان محلی کوه بونوو) که خوشبختانه تلفات جانی نداشت و مردم این منطقه از لوله و تجهیزات این هلی کوپتر در ساخت تفنگ و... استفاده کردند.

4. سقوط هواپیمای مسافربری بین مرز استان کهگیلویه و بویراحمد و استان چهار محال و بختیاری در سال 1363 که تمام سرنشینان آن کشته شدند و متاسفانه تا مدت ها به خاطر برف گیر بودن این منطقه نتواستند دسترسی به اجساد آنان داشته باشند.

5. سقوط یک جنگده در حوالی منطقه "لنده" در سال 1364 که خوشبختانه خلبان این جنگده خود را به وسیله چتر نجات داد و زمانی که در فرمانداری دهدشت حضور پیدا کرد و مردم به استقبال آن رفتند تصور ایشان بر این بود که در منطقه کردستان سقوط کرده است.

6. سقوط جنگده های عراقی در هشت سال جنگ تحمیلی (1367-1359) در مناطق نفت خیز گچساران از جمله: پازنان، میشان، بی بی حکیمه، گوره، دشت بلوط، خربل، سه قلاتون و...

7. سقوط یک جنگده در اردیبهشت ماه 1378 در اراضی کشاورزی حومه دهدشت که متاسفانه خلبان این جنگده شهید شد.

8. در روز یکشنبه ۲۹ بهمن ۱۳۹۶یک فروند هواپیمای ای‌تی‌آر ۷۲ شرکت هواپیمایی آسمان  (EP3704/IRC3704) بعد از ۵۰ دقیقه پرواز از تهران به سمت یاسوج در حوالی سمیرم بعد از اصابت به کوه دنا سقوط کرد. این حادثه در قله پازن پیر کوه دنا رخ داد. کاپیتان حجت‌الله فولاد هدایت این پرواز را بر عهده داشت. در این پرواز ۵۹ مسافر، ۲ مهماندار، ۲ نفر امنیت پرواز و ۲ نفر خلبان و کمک خلبان حضور داشتند. تمامی سرنشینان این هواپیما که اکثر آنها از بهترین نخبگان کشور و استان بودند، متاسفانه کشته شدند.