خبردنا : در مذاکرات مجلس شورای ملی در سال 1329 موضوع راه آهن جنوب کشور مطرح می شود که نماینده فارس بر عبور آن از عشایر جنوب کشور که شامل مناطق قشقایی فارس و بویراحمد می شود تاکید دارد .
خواندن بخش هایی از مشروح مذاکرات این جلسه خالی از لطف نیست .
جلسه: 58 شنبه دوم دی ماه 1329
فهرست مطالب:
1- تصویب صورت مجلس
2- بیانات قبل از دستور- آقایان : دادگر . دکتر متیندفتری. جواد امامی . دکتر ملکزاده .
3- تقدیم لایحه اصلاح قانون کیفر بزههای راهآهن به وسیله وزیر راه
رئیس- آقای بوشهری موافق هستید بفرمایید.
بوشهری- از جناب آقای سروری متشکرم که با اصل موضوع موافقت فرمودند و تنها نگرانی ایشان در قسمت تهیه و تأمین بودجه بود و این قسمت را هم که جناب آقای وزیر راه اینجا به ما قول دادند که تأمین است و به مصرف خواهد رسید بنده میخواستم جلب توجه آقایان محترم را به اهمیت این راه بکنم این راه علاوه بر این که راه اقتصادی است راهی است که اگر باز بشود فارس شاید از این بیچارگی و بدبختی خلاص شود.
این راه یک جاده سیاسی است از نقطهنظر فارس برای این که این جاده از وسط خاک کهکیلویه عبور میکند که یکی از بزرگترین عشایر ایران است و منطقهای است بسیار قابل ترقی و دارای اراضی زیاد و آبهای فراوانی در آنجا در جریان است که با بازشدن این راه و آشنا کردن این افراد بویراحمدی به زندگانی جدید آن نقطه یکی از حاصلخیزترین مناطق فارس خواهد شد و اهالی فارس از آقایان محترم انتظار دارند که کمک بفرمایند در تصویب این لایحه که به اقتصادیات فارس کمک فراوان میکند.
آقای فروزانفر و آقای روحی نمایندگان محترم کرمان به بنده تذکر دادند که راجع به راه کرمان به خراسان تذکری بدهم ما همه به همین اندازهای که در قسمت راه فارس و خوزستان علاقه داریم به همان اندازه هم به راه کرمان و خراسان علاقه داریم (صحیح است) و از آقای وزیر راه هم که مورد اعتماد ما هستند بنده مخصوصاً خواهش میکنم که این قسمتها را هم در نظر بگیرند و هرچه زودتر لایحهای بیاورند و آقایان نمایندگان کرمان مطمئن باشند که ما به چنین لوایحی منجزاً رأی میدهیم در ضمن دو تلگراف از کازرون رسیده است که این تلگرافات را تقدیم میکنم به جناب آقای رئیس و این تلگرافات خطاب به جناب آقای دکتر لقمانالملک و بنده است و معلوم میشود که هنوز اختلافات انتخاباتی کازرون تمام نشده و بنده نمیدانم آیا از طرف وزارت کشور مأمور مخصوصی برای تحقیق این موضوع رفته است یا نرفته است؟ اگر رفته است نتیجه گزارش آن مأمور را به اطلاع ما برسانند و اگر نرفته است علت نرفتن را بفرمایید.
رئیس- آقای سپهبد جهانبانی در این قسمت فرمایشی داشتید .
سپهبد جهانبانی - دو کلمه عرض داشتم.
رئیس- بفرمایید.
سپهبد جهانبانی- بنده بیشتر از نقطهنظر نمایندگی فارس عرایضی دارم بنده با نظریات جناب آقای سروری کاملاً موافق هستم که بودجۀ مملکت باید بگذرد و نگذشتن بودجۀ مملکت زیان فراوانی دارد که آقایان البته کاملاً مستحضر هستند و همچنین داخل موضوع امکانات اقتصادی کشور هم نمیشوم که آیا اعتبارات کافی دارند برای این که این راه را بسازند یا خیر، منظور بنده مختصر توضیحی بود راجع به اهمیت این راه اهمیت .
این راه به نظر بنده از سه نقطهنظر است اولاً عمران و آبادی کشور که درش تردیدی نیست البته در صورتی که راه از نظر نظامی و سیاسی زیانی نداشته باشد و این راه هم ندارد برای این که راه مرکزی کشور است، موضوع ثانی از نقطهنظر به وجود آمدن بندرشاه و خرمشهر است که به کلی اهمیت بندر بوشهر را از بین برده است (روحی- همینطور بندر عباس آقا) بندرعباس هم صحیح است.
بنده خیلی مسافرت کردم .بندر بوشهر یک محل بسیار ثروتمند و بسیار آبادی بود که حالابه هیچ وجه دیگر اثری از آن آبادیها باقی نمانده است و مبدل به یک خرابه شده است و همچنین شهر مهم شیراز از این موضوع زیان فوقالعادهای دیده است، البته وقتی در یک کشور بندری به وجود بیاید نباید بنادر دیگر را از بین برد ولی در اینجا موضوع راه است و راهآهن و موضوع اسکله است که به قدری مهم کرده بندر خرمشهر و بندرشاه را که به کلی اهمیت بندر بوشهر را از بین برده البته راه بسیار مهمی است چاهبهار اگر آباد بود و آن راه بین بمپور و چاهبهار دایر بود بسیار بندر مهمی میشد بنابراین چون این موضوع خواهی نخواهی پیش آمده باید کمک کرد که این مناطق مهم تا این اندازه از نظر اقتصادی در زحمت میباشید که مالالتجارها به جای این که طی این راه طولانی را بکند راه اقصری داشته باشد و از این جهت خیلی مهم است و تردیدی هم نیست .
موضوع سوم بسیار موضوع مهمی است و آقای بوشهری توجه فرمودند آن موضوع عشایر و ایلات است این راه از ایلات ممسنی و قشقایی و بویراحمدی و جانکی خواهد گذشت .
ایلات سابق که مستحضرید دست دولت به آنها نمیرسید مرحله اول این بود که به زور و یک عملیات نظامی ما داخل ایلات شدیم و نفوذ پیدا کردیم حالا آن مرحله گذشته است و ایلات الان همه مطیع هستند و آماده هستند برای این که تمدن در نواحی آنها نفوذ پیدا بکند و راه این که تمدن در نواحی ایلاتی نفوذ پیدا بکند این است که مدارس ساخته بشود و بناها ساخته بشود و از این وضع چادرنشینی خارج بشوند و خانهنشین شوند فقط راه است چنان که در تجربه هم دیدهایم راههایی که به آن طرف مرکز بویراحمدی کشیده شده بسیار مفید واقع شده و بویراحمدی که یکی از ایلات فوقالعاده رشید ایران بوده حالا کم و بیش مطیع شده و آماده شده برای قبول این عملیات و به علاوه این راه از شهرهای مهم هم خواهد گذشت مانند شیراز و کازرون و فهلیان و رامهرمز و بهبهان و اهواز و غیره بنابراین از این لحاظ شاید بیشتر از دو نقطهنظر اولی بود که در حضور آقایان عرض کردم و بنده تصور میکنم اگر تعارف هم باشد آقایان موافقت بفرمایند و صلاح در این است که آقایان رأی بدهند و موافقت بکنند این راه هرچه زودتر ساخته شود.
فقط عرضی که بنده خدمت جناب آقای وزیر راه میکنم این است راهها خیلی بطئی کشیده میشود و یک مدت خیلی طویلی میگذرد تا یک راهی سر و صورت بگیرد تا قابل ایاب و ذهاب باشد مثلاً این راه جدید همدان که میکشند و بنده در این راه ایاب و ذهاب میکنم الان سالها است میگذرد و به قدری بطئی و بدون وسایل کار میشود که به نظر بنده زیان فوقالعادهای از این راه متوجه دولت میشود و راه شیراز اهواز چون بسیار مهم است و مشکل است ساختنش بنده خیال میکنم جناب آقای وزیر راه باید فوراً اعتبارات این را از هر کجا که شده است اگر میتوانند پیدا کنند و اعتبار را اول جمعآوری بکنند و وسایل را تکمیل بکنند و شروع به کشیدن راه بکنند تا زیانی متوجه وزارت بهداری نشود.
رئیس- آقای وزیر راه بفرمایید
وزیر راه - با تذکری که جناب آقای بوشهری راجع به راه کرمان و خراسان دادند و تذکرات لازمی که جناب آقای فروزانفر و جناب آقای روحی داده بودند بنده در همان روز برای این که این راه را به طور جدی شروع به کار بکنند اقداماتی کردم و خوشوقت هستم که به عرضشان برسانم ساختمان این راه الان در دست اقدام است و کمکهایی هم خواهد شد که این راه زودتر ساخته شود (فروزانفر- متشکرم) (روحی- همه متشکریم) ضمناً راجع به این که اساساً این راههایی که ساخته میشود سرعت بیشتری داشته باشد که تیمسار فرمودند راه تهران و همدان الان در تمام طول راهش پیمانکار مشغول کار است و قمست آخرش هم برای این که کارگرانی که در تهران و اطراف تهران هستند بتوانند مشغول کار شوند چون تا چند کیلومتری بود آنجا را هم به مناقصه گذاشته و قراردادی هم بسته شد و کارش هم تمام شده است و فصل زمستان هم تا اندازهای هوا مساعد هست و میتوانند کار بکنند در تمام فصل زمستان هم کار خواهند کرد نکتهای که مهم بود .
بنده میخواستم به عرض آقایان سناتورهای محترم برسانم این بود که اگرآقایان نگرانی داشتند از این که اعتباری که به دست وزارت راه داده میشود به مصرفش نمیرسد بنده به آقایان حق میدادم که در تصویب اینها خودداری بفرمایند ولی بنده میخواستم که به اطلاع آقایان برسانم که وضع وزارت راه الان طوری است که دینار به دینارش حساب دارد و مطمئن باشید که هر دیناری که برای ساختمان به وزارت راه داده میشود حساب و کتابش روشن است و مطمئن باشید که به هیچ وجه کوچکترین حیف و میلی نخواهد شد تا این که جای نگرانی باشد و چون این اعتباری که برای راه داده شده است در سال آینده هم قابل استفاده خواهد بود الان مقدمات کار فراهم شده است پل فهلیان هم شاید تا سه چهار ماه دیگر تمام خواهد شد و فقط اتصال راه خواهد بود که این را اگر این اعتبار داده شود تمام مقدمات فراهم است و الان دولت شروع خواهد کرد و بنده خیال میکنم آن چیزی که منظور نظر آقایان محترم است که آن عمران و آبادی باشد عمل خواهد شد و بنده استدعا میکنم اجازه بفرمایید که این لایحه هرچه زودتر تصویب شود و این کار هرچه زودتر تمام شود.
یکی از نمایندگان- مذاکرات کافی است آقا
رئیس- چهار نفر دیگر اجازه خواستهاند ولی بنده تصور میکنم مذاکرات کافی است بلکه بیشتر از کافی است (صحیح است) الان رأی میگیریم به این لایحه با ورقه آقایانی که موافقند ورقه سفید خواهند داد (آقایان نمایندگان به شرح زیر در محل نطق حاضر شده و رأی دادند)
اسامی رأیدهندگان -آقایان:
دکتر امیراعلم - ابراهیم افخمی- سپهبد احمد امیراحمدی- دکتراهری- جواد بوشهری- مرتضیقلی بیات- سید حسن تقیزاده - سید کاظم جلیلی- سپهبد امانالله جهانبانی- دکتر محمود حسابی- علی حقنویس- نصرالله خلعتبری- رضاعلی دیوانبیگی- عطاءالله روحی- انوشیروان سپهبدی- محمد سروری- حسین سروش- دکتر اسمعیل سنک- دکتر رضازاده شفق- نصرالله صبا- دکتر عیسی صدیق- سرلشگر عزیزالله ضرغامی- امیرحسین ظفربختیاری- بدیعالزمان فروزانفر- ناصر قشقایی- باقر کاظمی- حسنعلی کمال هدایت - دکتر سعید مالک- مهدی محوی- عباس مسعودی- مهدی مشیرفاطمی- محمدعلی مقدم- دکتر مهدی ملکزاده - علی مؤیدثابتی- سپهبد محمد نخجوان- محمدعلی نظاممافی- حسین نقوی- مهدی نمازی. (در این موقع استخراج آراء به عمل آمد و 31 ورقه سفید شماره شد)
رئیس- عده حاضر 38 نفر آراء موافق 31 نفر ممتنع هفت نفر بنابراین با سی و یک رأی موافق این لایحه تصویب شد و با اظهار نظر موافق به مجلس شورای ملی فرستاده میشود
اسامی موافقین- آقایان: ابراهیم افخمی- ناصر قشقایی- سپهبد محمد نخجوان- سپهبد امانالله جهانبانی- محمدعلی نظام مافی- امیرحسین ظفرایلخان- دکتر شفق- فروزانفر- دکتر ملکزاده- نقوی- مسعودی- مقدم- نمازی- دکتر سعید مالک- دکتراهری- جواد امامی- حقنویس- مؤیدثابتی- سرلشگر ضرغامی- سپهبد امیراحمدی- سید مهدی مشیرفاطمی- محمدمهدی محوی- عیسی سروش- حسنعلی کمال هدایت- جواد بوشهری- نصرالله خلعتبری- رضاعلی دیوانبیگی- دکتر امیراعلم- مرتضی بیات- سیدکاظم جلیلی- عطاء الله روحی